HDL Kolesterol, (kısaca HDL, halk arasında iyi kolesterol da denir.) İngilizce “High Density Lipoprotein” kelimelerinin baş harflerinden alan ve başlıca karaciğer ve bağırsaklarda üretilen 5 lipoprotein tipinden biridir. Diğer lipoproteinlere göre (IDL, VLDL, LDL) çap olarak küçük, ama Apo A1 ve A2 gibi proteinleri en fazla içeren tip olduğundan yoğunluğu en yüksek olanıdır. Bir fosfolipid ile bir veya iki apolipoprotein birleşmesinden oluşur. Merkezinde kolesterol taşır. Sağlıklı kişilerde ortalama kandaki kolesterolün %30’ unu HDL taşır. Diğer lipoproteinlerin metabolizmasında ve kolesterolün periferik dokulardan karaciğere ve bir miktar böbrek üstü bezi, yumurtalık ve testislere taşınmasında rol alır, yani kolesterolü toplar bu nedenle iyi huylu olarak anılmaktadır. 20 yaş üzerindeki kişilerde HLD, LDL ve trigliserid değerleri birlikte ölçülmeli, normal bulunanlarda bile beş yılda bir kontrol edilmelidir. Numune öncesi 9-12 saatlik açlık gereklidir. 24 saat öncesine kadar alkol ve mümkünse ilaç kullanılmamış olmalıdır. Ayrıca kalp krizi geçirilmişse en az 3 ay geçmeden HDL testi bakılması sağlıklı sonuç vermez. İdeal HDL miktarı çok net belirlenmemiş olup risk faktörü tespiti Total Kolesterol (HDL+LDL) değeri ile alakalıdır. Pek çok araştırmacı HDL miktarının Total Kolesterol değerinin en az 1/4’ ini oluşturmasını sağlıklı bulur. (Örneğin Total Kolesterol 200 mg/dl ise HDL’ nin en az 50 mg/dl olması) <25= mg/dl HDL düzeylerinde koroner Arter Hastalığı riskinin ortalama 2 kat, =>26-35 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner Arter Hastalığı riskinin ortalama 1.5 kat, 36-44 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner Arter Hastalığı riskinin ortalama 1.2 kat arttığı hesaplanmıştır. HDL seviyeniz ideal yükseklikte ise özellikle arter yani atardamar duvarındaki kolesterolü daha fazla karaciğere taşıyacağından (orada da birtakım metabolik yollarla işlenir ve fazlası vücuttan temizlenir) damar duvarında kolesterol birikmesini önler veya azaltır ve damar sertliğinde koruyucu rol oynar. Bu nedenle birçok çalışma ile HDL kolesterolün kontrolünün kalp hastalıklarından koruyucu önemli bir faktör olduğu gözlenmiştir. HDL Düşüklüğü Durumunda Olanlar Erken gelişen koroner arter hastalığı riskini artırır; Ayrıca aşağıdaki durumlar hem HDL düşüklüğünün sebebi hem de sonucu olabilir. Familyal Hipo alfa lipoproteinemi (Tangier hastalığı) : ATP-binding cassette transporter (ABCA1), cholesterol efflux regulatory protein (CERP) de denir, eksik olduğunda kolesterol hücrelerden dışarı atılamaz, tonsillerde portakal rengi görünüm ve büyüme, dalak ve karaciğer büyümesi, korneada bulutlanma ve erken gelişen koroner hastalıklar oluşabilir. HDL Düşüklüğünün(<35 mg/dl) Genel Sebepleri - A-beta lipoproteinemi - Familyal hipertrigliseridemi - Diyabet (iyi kontrol edilmiyorsa) - Hepatosellüler hastalıklar - Kolestaz - Böbrek hastalıkları (üremi, nefrotik sendrom) - Normal sağlık koşullarına karşın bilinmeyen nedenlerle (Amerika’ da sağlıklı kişilerin %3’ ünde HDL düşüktür.) - İlaçlar (steroidler, antihipertansifler, diüretikler, beta blokerler, thiazidler) - Uzun açlık - Obezite - Hareketsizlik - Sigara içmek - Hipertrigliseridemi (> 400 mg/dl ise ) Ancak HDL miktarında da üst limiti yok değildir, çok ender görülse de yaklaşık 80 mg/dl‘ den fazla olan miktarlarda ters giden bir şeyler vardır. Aşırı Yüksek HDL'nin(>80 mg/dl) Genel Sebepleri - Familyal Hiper alfa lipoproteinemi - Kronik karaciğer hastalıkları (siroz, hepatitler, alkolizm) - Uzun dönem veya ağır egzersiz - İlaçlar (estrojen, androjenler, steroidler, insülin) - Alkol alımı (alkolün hepatositlere direkt toksik etkisi olduğundan alınmamalıdır.)  Özetle HDL seviyenizi >50-70 mg/dl arasında tutmanızı tavsiye ederim. Bunu yapmak aslında çok zor değil, üstte bahsettiğim şekilde genetik bir durum yoksa (ki bu durumlarda ilaç kullanımı şart olabilir) egzersiz, diyet regülasyonu, alkol/sigaradan uzak durulması gibi basit önlemlerle hem HDL’ nizi yükseltir hem de kalbinizi korursunuz. Ancak bunu yaparken LDL seviyenizi de kontrol altında tutmak gerekir. LDL’ nizi ne kadar düşürürseniz HDL’ ye ihtiyacınız da o kadar azalır. LDL kolesterolünüzü yükseltecek olan başta margarin olmak üzere, doymuş yağlı gıdalardan uzak durun. Domates, biber, marul, soğan, zeytinyağı, beyaz lahana ve sarımsağı menünüzden eksik etmeyin. Düşük HDL’nizi Yükseltmek İçin; - Sigarayı bırakmanız halinde HDL seviyeniz %10 oranında artacaktır. - Aşırı kiloluysanız verdiğiniz her 2.7kg sonrası HDL seviyeniz 1 mg/dl artar. - Spor yapın. İlk 2 ay düzenli spor yaparsanız HDL seviyeniz %5 artar. Haftada 5 gün 30 dakika egzersiz yapın (yüzün, yürüyün, koşun, basketbol oynayın, fark etmez) - Menünüzde Omega 3 yağ asitlerini bol ihtiva eden balık ürünleri ile fıstık, ceviz ve fındık da olsun. **Tüm bu önlemlere rağmen HDL’ niz yükselmez veya çok düşük olursa doktorunuz muhtemelen niasin, fibrat veya statin türü bir ilaçla tedaviye başlayacaktır.